نماي ساختمان؛ اهداف و كاركردها، بايدها و نبايدها
از زماني كه زيبايي ظاهري و آرامش، آسايش و ايمني هر چه بيشتر محل زيست بشر و صد البته صرفه جويي در مصرف انرژي براي ساختمانها مد نظر قرار گرفت، ايجاد نماهاي با مصالح و شيوه هاي اجرايي متفاوت و متنوع در دستور كار مالكان و سازندگان ساختمانها قرار گرفته‌است.البته از اين نظر ايرانيان داراي سابقه طولاني و ديرينه در امر نما سازي براي ساختمانها هستند
نماي ساختمان؛ اهداف و كاركردها، بايدها و نبايدها
از زماني كه زيبايي ظاهري و آرامش، آسايش و ايمني هر چه بيشتر محل زيست بشر و صد البته صرفه جويي در مصرف انرژي براي ساختمانها مد نظر قرار گرفت، ايجاد نماهاي با مصالح و شيوه هاي اجرايي متفاوت و متنوع در دستور كار مالكان و سازندگان ساختمانها قرار گرفته‌است.البته از اين نظر ايرانيان داراي سابقه طولاني و ديرينه در امر نما سازي براي ساختمانها هستند.و در طول
تاريخ از گچبري و آهك بري براي نما سازي استفاده مي‌كرده‌اند. نتيجه و حاصل كار هنرمندانه و در عين حال فني و اصولي معماران و بناها و سازندگان ايراني را مي‌توان در بناهاي تاريخي مثل مساجد جامع بسياري از شهرها از جمله شيراز، تبريز، اصفهان و بسياري از عمارت ها، بقعه ها و مقبره ها و بسياري ديگر از بناهاي قديمي‌و تاريخي در جاي جاي كشور، به عينه مشاهده كرد.
دانستن اينكه در نظر گرفتن نماي ساختمان براي ساختمانها چه هدف يا اهدافي را دنبال مي‌كند، و چه
عواملي در نوع و شيوه اجرايي اين قبيل نماها موثرند، لازم و ضروري است.اما نكته‌اي كه در اينجا و قبل از پرداختن به بحث اهداف و انواع نماها بايد به آن اشاره شود، اينكه هر نوع نمايي كه با هر نوع مصالح ساختماني و با هر هزينه‌اي كه ساخته شود، بايد به طور كاملاً صحيح و اصولي نگهداري شوند و در صورت آسيب ديدگي نما، براي اجتناب از صدمات جدي تر و در نهايت تخريب كلي نما و ساختمان و نيز به منظور حفظ و احياي منظره و جلوه ساختمان، بايد قسمتهاي آسيب ديده كاملاً مرمت و تعمير شوند.
موارد زير را مي‌توان بعنوان دلايل واهداف اصلي نماي ساختمان در ساختمانها نام برد:
۱-زيبا و دلپذير شدن جلوه ظاهري و بيروني ساختمان و در نهايت دورنما و منظره (View) مناسب و قابل قبولِ شهر يا محلي كه ساختمان در آن واقع شده‌است.
۲-كاهش اتلاف انرژي در تمام فصول سال؛ چراكه نما در ساختمان نقش يك عايق حرارتي و برودتي را بازي مي‌كند، كه هم از هدر روي انرژي توليدي سيستمهاي گرمايشي و سرمايشي ساختمان ممانعت مي‌كند و هم مي‌تواند بر حسب جنس، رنگ و ميزان سطحي كه دارد، باعث دفع و انعكاس گرما در فصل تابستان خصوصاً در مناطق گرمسيري شود، وعكس همين عملكرد را در فصل زمستان براي جذب انرژي خورشيدي و گرم شدن ساختمانها درمناطق سرد سيري ايفا نمايد.
۳-نماي ساختمان بعنوان عايق صوتي ايده‌ال و مناسب؛ كاملاً واضح و روشن است كه نماي ساختمان نقش بسيار مهمي‌در كاهش ورود ميزان آلودگي هاي صوتي و صداهاي آزاردهنده محيط بيرون به فضاي داخلي ساختمانهاي اداري و مسكوني و …است.كه اين مساله در ابر شهرهاي با آلودگي هاي بالاي صوتي بيشتر نمود پيدا مي‌كند.در ساخت و سازهاي عصر حاضر، اين عايقكاري صوتي با استفاده از نماهاي شيشه‌اي و با بكار گيري شيشه هاي چند لايه كه مابين آنها با
گازهايي مثل آرگون پرشده يا خلاء مي‌باشد، به نتايج بهتري (هم بهره‌گيري از نور بيرون براي تامين روشنايي داخل ساختمان و هم ممانعت از ورود صداهاي ناهنجار به‌داخل) با بازده بالاتري رسيده‌است.نماي ساختمان با جنس سنگ، بتن و آجر نيز عايقهاي خوبي از نظر صوتي هستند.
۴-كمك به افزايش دوام و پايداري ساختمانها در برابر شرايط نا مساعد جوي و محيطي (زلزله، باد، باران اسيدي و رطوبتهاي خورنده، يخبندان، گازهاي اسيدي موجود در هواي آلوده شهرهاي بزرگ، پرتوهاي مضر خورشيد مثل اشعه ماورائ بنفش، گرد و خاكها و دوده هاي حاوي مواد شيميايي) و در نتيجه افزايش عمر مفيد ساختمان.
همانطور كه همه ما مي‌دانيم از مصالح مختلف مثل آجر، سنگ، بتن، شيشه و …براي ايجاد نماي ساختمانها استفاده م
ي‌شود.كه در اين مجال به بيان خصوصيات و ضوابط كلي لازم الرعايه در اين قبيل نماها ميپردازيم.
نماسازي شيشه‌اي: استفاده از شيشه داراي قدمتي در حدود ۶۵۰۰ سال است.اولين بار در حدود ۳۵۰۰ سال پيش مصريان از شيشه براي ساخت ظروف استفاده كردند.بر اساس شواهد تاريخي، در قرن ششم ميلادي براي نخستين بار در كليسايي در قسطنطنيه از شيشه بعنوان يك
مصالح ساختماني استفاده شد.قصر كريستال لندن اولين ساختمان شيشه‌اي بود كه در سال ۱۸۵۱ احداث شد.البته در ابتداي امر استفاده از شيشه در كارهاي ساختماني با استقبال چنداني ربرو نشد، ولي با گذر زمان و با پيشرفتهاي چشمگيري كه در كار توليد انواع شيشه ها، از جمله شيشه هاي نشكن، دو يا چند جداره عايق صدا و حرارت، شيشه هاي رفلكسي و …بوجود آمد،
هر روز به ميزان استفاده از اقسام مختلف شيشه بعنوان يك مصالح ساختماني بسيار زيبا، عايق و در عين حال با صرفه اقتصادي افزوده مي‌شود.علاوه بر مزاياي فوق يكي ديگر از محاسن عمده استفاده از شيشه در ساختمان، فراهم شدن امكان ديد وسيع و روشنايي كافي براي ساكنان است كه در صورت استفاده از انواع خاص آن اين ديد مي‌تواند فقط از داخل به خارج باشد و نوري
هم كه وارد فضاي داخل مي‌شود، عاري از هر گونه اشعه مضر خورشيد باشد، چراكه تقريباً تمام اشعه هاي زيان آور آفتاب در برخورد با سطح شيشه ها، بازتاب پيدا كرده و نوري كه از شيشه عبور مي‌كند، هيچگونه ضرري براي اشخاص يا اشيائ منزل ندارد.
نما سازي به روش اندود كاري و با استفاده از ملاتها: در اين شيوه بر حسب شرايط جوي و محيطي منطقه، جنس مصالح سطح زير كار از نظر ميزان جذب آب و رطوبت و ميزان مقاومت و چسبندگي و …از ملاتهاي سيماني، گچي، گلي، آهكي ويا تركيبي از آنها استفاده مي‌شود.بعنوان مثال از نظر مقاومت ملاتهاي سيماني داراي بيشترين مقاومت و ملاتهاي گلي و گچي به ترتيب داراي كمترين مقاومت هستند.بنابراين در صورت نياز به يك نماي ساختمان با مقاومت بالا، هيچگاه نمي‌توان از ملاتهاي گچي يا گلي استفاده كرد.اما بر عكس شكل پذيري و گيرش نماهاي گچي بيشتر و سريعتر از انواع سيماني است.
نماي ساختمان با استفاده از روكشهاي خارجي: از ديگر متدهاي نما سازي نماي ساختمان بكارگيري روكشهاي خارجي مثل رنگهاي لعابي، سنتي و ذيگر انواع رنگها و نيز استفاده از انواع روكشهاي ساخته شده با مواد رزيني مثل رزينهاي اكريليك، الكيد، پلي استر، فنوليك، نيتروسلولز و …است.
عوامل موثر در نما سازي ساختمانهاي مدرن:
به مصالح ساختماني.
-نوع و شيوه اجرايي كه در احداث ساختمان بكار گرفته مي‌شود.
-نوع كاربري ساختمان يا فضاي مورد نظر (اداري ، مسكوني ، آموزشي و .
-شرايط و وضعيت محل يا منطقه احداث ساختمان(آب و هوا، ميزان رطوبت، زمين شناختي و .
-مسايل اقتصادي از نظر ميزان بودجه و اعتبار اختصاص يافته براي احداث سازه مورد نظر (در پروژه هاي دولتي) و ميزان توان مالي افراد در ساخت منازل شخصي.
-رعايت اصول زيبايي شهري يا روستايي و مد نظر قرار دادن هماهنگي ظاهري و نماي ساختمان با سازه و ساختمانهاي مجاور.
-جهت وزش بادهاي زمستاني و نيز جهت و نحوه تابش آفتاب بر سطح نما.
-و درنهايت گسترش علم و فناوري ارتباطات، براي بهره گيري از وسايل وتجهيزات مدرن و مصالح نوين و نيز ايده گرفتن از نماسازي ساير كشورهاي داراي سبكهاي خاص و پيشرفته در معماري ساختمان، البته متناسب با شرايط محيطي و اقليمي‌منطقه مشابه در كشور.
نكاتي كه در نماسازي ساختمانهاي با نماي سنگي، آجري، بتني، شيشه‌اي و …بايد رعايت كرد:
-تميز كردن سطح زيرين نما قبل از نما كاري طوريكه از هر نوع آلودگي (گردو خاك، شوره زدگي، دوده گرفتگي، زنگ فلزات، باقي مانده هاي مصالح سطح زيرين و كاملاً پاك شود.
-در صورت استفاده از نماهاي آجري، براي جلوگيري از جذب آب ملات توسط آجرهاي نما، زنجاب كردن آجرها و نيز بكارگيري ملات با نسبت آب و سيمان و ماسه و آهك مناسب با قدرت
چسبندگي و مقاومت مناسب.در اين نوع نما، چيدن آجرها بصورت كله وراسته براي مشاركت آجرهاي نما در باربري سازه و همچنين به منظور پيوستگي آجر نما با آجرهاي پشت ِكار لازم است.البته نبايد فراموش كرد كه انجام نماهاي آجري بايد در شرايط محيطي مناسب و با دما
و ميزان رطوبت استاندارد و بدون يخبندان صورت گيرد.ذكر اين نكته هم لازم است كه آجر مصرفي در نماي ساختمان با آجرهايي كه در ديوارهاي تيغه‌اي يا باربر مصرف مي‌شوند متفاوتند.علاوه بر اين، اين آجرها بايد فاقد هرگونه ترك خوردگي، شوره زدگي و آلودگي هاي شيميايي باشند و البته بايستي در برابر شرايط نامساعد محيطي از جمله يخبندان هاي شديد مقاومت بالايي داشته باشند.
-استفاده از سيمانهاي ضد سولفات در نماهاي بتني، سيماني و آجري براي مقابله با حمله سولفاتها و جلوگيري از آسيب ديدگي و تخريب نما و در كل تمام نماي ساختمان لازم است.
-نصب آبچكانها و قرنيزهاي شيبدار (شيب به داخل) براي ممانعت از نفوذ آب و رطوبت بداخل ساختمان.
-اجراي همزمان و هماهنگ ديوار چيني در نما در تمام ارتفاع ساختمان و لابند كردن آجرها.
-بند كشي صحيح و اصولي با ملات ريزدانه و پرمايهء مناسب و متراكم براي زيبايي بيشتر و نيز ممانعت از نفوذ آب و رطوبت بداخل ديوارنما و ديوار زيرين.
-استفاده از سنگهاي نماي پردوام و با مقاومت بالا در برابر يخ زدگي و شرايط نا مساعد جوي و محيطي ( نور خورشيد، آب و رطوبت )، با بافت و شكل مطلوب، بدون ترك خوردگي و خلل و فرج و مهمتر اينكه از نظر قيمت داراي صرفه اقتصادي باشد.
-در صورت بكار گيري سنگهاي رودخانه‌اي و سنگهاي ضخيم در نماهاي سنگي بايد تا گرفتن كامل ملات از قالبهاي مناسب استفاده كرد.
-در صورت استفاده از سنگهاي پلاك بايستي از اين سنگها در برابر رطوبت يخبندان مراقبت نمود و مواد زايد را از سطح اين سنگها پاك كرده و با استفاده از يكي از روشهاي زير سنگها را كاملاً به سطح زيرين محكم كرد: لقمه گذاري، پيچ و رولپلاك كردن، نصب سيم و اسكوپ يا قلاب براي اتصال بهتر و محكمتر.
-در نماهاي بتني، سيماني كه در تهيه اين نوع بتنها مورد استفاده قرار مي‌گيرد بايد، در برابر حملات مواد شيميايي و نيز تغييرات درجه حرارت و رطوبت داراي سرعت كسب مقاومت بالايي باشد.در تابستان بايد از سيمان با گرماي هيدراته پايين و در زمستان بر عكس بايد از سيمان با گرماي هيدراتاسيون بالا استفاده كرد.لازم به ذكر است كه اختلاط بتن و حمل ونقل، قالب بندي، ريختن وتراكم آن نيز بايد بطور كاملاً صحيح و اصولي و در شرايط محيطي مناسب و ايده‌ال هم از نظر دما و هم از نظر ميزان رطوبت انجام شود.
-سنگدانه هاي و به طور كلي مواد اوليه مصرفي در تهيه مصالح و تركيبات لازم براي كار نماسازي بايد تميز و عاري ازهر گونه نا خالصي اعم از خاك، گل و لاي، ناخالصيهاي معدني و مواد زايد بوده و در عين حال داراي مقاومت بالا و شكل و بافت مطلوب و مناسب باشند.البته آب مصرفي در بتنها و ملاتها نيز بايد عاري از انواع ناخالصي ها باشد (مثل آب آشاميدني يا آبهاي كاملاً تصفيه شده
-رنگ آميزي مجدد ساختمان در مواقع لزوم؛ چراكه چند سال پس از ساخت ساختمان، تحت تاثير شرايط جوي و محيطي رنگ ساختمان دچار تغييرات فيزيكي و شيميايي شده و كيفيت و حالت مطلوب اوليه خود را ازدست داده و نياز به بازسازي (رنگ آميزي مجدد) دارد.
-آماده سازي سطح زير كار براي نماي ساختمان: بسته به نمايي كه قرار است استفاده شود سطح زير كار بايد قبل از احداث نما، بند كشي، كرم بندي، شمشه گيري، خراشيده يا آجدار شود و يا در صورت نياز توري سيمي‌ويا توري مرغي نصب شود و سطح آن هموار و شايد هم ناهموار شود( براي اتصال بهتر نما و سطح زير كار)، تميز كردن و پاك كردن سطح زيرين از هر گونه آلودگي مثل لكه ها، اضافه ها و باقي مانده مصالح، دوده ها و گرد و خاك و …امري كاملاً ضروريست.و در صورت وجود خرابي و نقصان در سطح زير كار بايد آسيب ديدگي هاي آن به طور كامل بر طرف شود و بعد كار نما سازي روي آن صورت گيرد زيرا در غير اين صورت اين خرابيها به مرور زمان به نما هم منتقل شده و باعث آسيب ديدگي آن مي‌شود.
-در صورت نياز استفاده از عايقهاي رطوبتي و حرارتي در نما و ممانعت از نوسانات شديد دمايي در مصالح نما خصوصاً در زمان گيرش آنها امري كاملاً اجباري است.
-رنگ آميزي و ضد زنگ كردن شبكه هاي فلزي كه در ماتريسها و ملاتهاي سيماني يا آهكي و يا گلي قرار مي‌گيرند، ضروري است.
-كاستن از فاصله زماني و مكاني بين ساخت بتن و ريختن آن در قالب مورد نظر و متراكم كردن آن در نماهاي بتني لازم است.
-بتن ريزي در ميزان رطوبت و دماي مناسب محيطي؛ بهترين دما براي بتن ريزي بين ۲۰ تا ۴۰ درجه سانتي گراد است، كه اين نوسان دما بستگي به دماي محيط موقع بتن ريزي دارد.
-بايد سعي شود كه دماي آب مصرفي براي ساخت بتن يا ملاتها، در مراحل مختلف يكنواخت باشد.
-همواره بايد اين نكته را مد نظر داشت كه علل خرابي نماهاي سنگي (سنگهاي بادبر، مكعبي، لايه‌اي، رودخانه‌اي، سنگ پلاك (لوحه سنگ)، چند وجهي‌هاي منظم و نا منظم و …) يكي از عوامل زير است: نصب كردن ناصحيح سنگهاي نما – استفاده از مصالح غير استاندارد – اتصال و پيوستگي نا مناسب بين سنگهاي نما و سطح زير كار.پس بايد سعي شود كه هيچكدام از كارهاي غير
اصولي فوق انجام نگيرد كه هم نماي ساختمان و هم مجموعه ساختمان دچار نقصان و خسارت جزيي يا كلي شوند.نا گفته نماند كه نم و رطوبت يكي از دلايل پيوستگي ناقص بين سنگهاي نما و سطح زير كار است، بنابراين خشك نگه داشتن سطح تماس اين دو چه در زمان اجرا و چه بعد از آن كاملاً ضروري است.
۱۲:۱۲
- ۵ بازديد
- ۰ نظر